W setną rocznicę I Zjazdu Polskich Historyków Medycyny i Farmacji od 21 do 23 maja 2024 roku obradował we Wrocławiu Ogólnopolski Kongres Historii Medycyny.
W ramach Kongresu 23 maja br. miała miejsce sesja naukowa dotycząca bioetyki, etyki lekarskiej i filozofii medycyny. Pomysłodawcą poszerzenia problematyki sesji (w pierwotnym zamyśle poświęconej jedynie bioetyce) i jej moderatorem był prof. dr hab. Michał Musielak.
prof. dr hab. Michał Musielak
Pierwsza część sesji miała głównie na celu alfabetyzację powyższych pojęć, rozumianą zarówno jako próba (z)definiowania ich historycznie i współcześnie jak i jako namysł dotyczący ich użyteczności społecznej i operatywności w nauce. W tej części wystąpili:
- prof. dr hab. n. med. Andrzej Mackiewicz (kierownik Katedry Biotechnologii Medycznej i Zakładu Immunologii Nowotworów UMP), który w rozmowie z dr. Janem Zamojskim dzielił się swoimi refleksjami na temat Biotechnologia a bioetyka przed dziesięcioleciem i dzisiaj, odnosząc się przy tym do wybranych aspektów bioetycznych prac własnych;
Od lewej: dr Jan Zamojski i prof. dr hab. n. med. Andrzej Mackiewicz
- dr hab. n. med. Jarosław Sak, prof. UML (Zakład Nauk Humanistycznych i Medycyny Społecznej UML), którego wystąpienie nosiło tytuł Definicja, przedmiot i zakres filozofii medycyny
- dr hab. Jarosław Barański (kierownik Studium Nauk Humanistycznych i Społecznych UMW), który przedstawił Historyczny rys etyki w medycynie
Zaletą tej części sesji było nie tylko zróżnicowanie tematyczne, lecz także metodologiczne, wynikające również z profilu naukowego występujących, wśród których byli: lekarz biotechnolog, który zajmuje się medycyną eksperymentalną, a jednym z jej podsumowań jest dlań refleksja bioetyczna, filozof medycyny, a jednocześnie lekarz, który praktykuje m.in. w zakresie medycyny rodzinnej, filozof - historyk filozofii i etyki, który zajmuje się tymi dziedzinami w kontekście medycyny.
Kolejne wystąpienia poświęcone były zagadnieniom nieco bardziej szczegółowym, odnoszącym się do historii najnowszej medycyny oraz do współczesnej refleksji bioetycznej, etycznej i filozoficzno-lekarskiej. Zawierały one sprawozdania z badań o znacznym stopniu zróżnicowania metodologicznego. Wystąpili:
- dr Justyna Czekajewska z Katedry Nauk Społecznych i Humanistycznych UMP, która mówiła na temat Etyczne i prawne aspekty zgody pacjenta na pobranie komórek, tkanek i narządów w celu ich transplantacji;
dr Justyna Czekajewska
- mgr Tomasz Kaputa (Prosoma, Wrocław), który przedstawił zagadnienie Sztuczna inteligencja w narzędziach zdrowia psychicznego - szansa czy zagrożenie?;
- mgr Anastazja Szuła z Pracowni Filozofii Zdrowia Psychicznego UMP, która przedstawiła wyniki badań z zakresu tematu Kwantytatywna teoria zaburzeń temporalności;
Od lewej: mgr Anastazja Szuła i prof. dr hab. Michał Musielak
- lek. med. Jakub Lambrinow (UMW), który mówił na temat Spotkanie chorego z lekarzem jako sytuacja esencjalna zawodu lekarza i i jej miejsce w filozofii medycyny Andrzeja Szczeklika.
Przebieg sesji, podjęte tematy i dotyczące ich aspekty metodologiczne skłaniają do kilku uwag natury ogólniejszej: można przyjąć, że we współczesnej bioetyce, etyce lekarskiej i filozofii medycyny znaczną rolę odgrywa refleksja na temat jednostki (chory, pacjent, lekarz, badacz, etyk, filozof) i jej psychiki. Paleta narzędzi metodologicznych ulega przy tym poszerzeniu (m.in. metody ilościowe - fenomenologia kwantytatywna, elementy metody autoetnograficznej).
Nad całością sesji unosiła się kategoria czasu, w różnych jej rozumieniach, od zobiektywizowanego po czas subiektywnie przeżywany. I jeśli czegoś w sesji zabrakło, to właśnie czasu w najprostszym znaczeniu tego, co odmierza zegar, zabrakło czasu na dyskusję, która z konieczności przeniosła się do kuluarów.
Podsumowując obrady, prof. dr hab. Michał Musielak stwierdził, że jest spokojny o kondycję i dalsze losy omawianych dziedzin wiedzy, a zwłaszcza filozofii medycyny w Polsce. Bardzo cieszy, że sesja skupiła zainteresowanych należących do wszystkich pokoleń badaczy bioetyki, etyki lekarskiej i filozofii medycyny w Polsce. Cieszy także to, że prof. dr hab. Michał Musielak od czasu Zjazdu Filozoficznego w Poznaniu w 2015 r., kiedy to na podobnym do wrocławskiego spotkaniu mówił, że przyszłość należy do bioetyki, a filozofia medycyny jest passé, zmienił zdanie.
Jan Zamojski
